De productie van spaanplaat

Spaanplaat bestaat voor meer dan 75 procent uit sloop- en afvalhout. Na het versnipperen worden de kleine houtdeeltjes gedroogd en vermengd met lijm. Dat mengsel wordt op een mat gestrooid en vervolgens onder hoge temperaturen tot platen geperst. Na het afkoelen wordt het oppervlak geschuurd en kunnen de platen op maat worden gezaagd. In de loop der jaren is het productieproces sterk verbeterd, met name door de ontwikkeling van andere lijmsoorten. Er kunnen nu ook platen in lagen met verschillende groottes houtsnippers worden gemaakt. Die platen hebben van binnen vezels met een grovere structuur dan die aan de buitenzijde. Ook platen met een afgewerkte buitenzijde, zoals een geplastificeerde toplaag, zitten nu in het assortiment.

Doorontwikkeling van spaanplaat

Spaanplaat is verkrijgbaar in verschillende kwaliteiten, doorgaans aangeduid met een P plus een cijfer van 1 tot 7. Hoe hoger het cijfer, des te beter de kwaliteit en sterker de platen. Van oorsprong zijn de platen gevoelig voor vocht, maar in de kwaliteiten P3, P5 en P7 zijn vochtwerende stoffen toegevoegd. In de loop der jaren zijn er ook nieuwe soorten ontwikkeld. Bij de meeste platen is de uitstoot van formaldehyde door andere lijmsoorten gereduceerd. Door toevoeging van cement verbetert de vocht- en schimmelbestendigheid. De platen met cement zijn ook bij uitstek geschikt voor brandwerende toepassingen. Denk hierbij aan de Cempanit plaat.

Vochtbestendig spaanplaat v313

Het kenmerk van spaanplaat v313 is dat het beter bestand is tegen vocht. Dat komt doordat er gebruik wordt gemaakt van een speciale lijm met vochtwerende eigenschappen. Spaanplaat v313 is verkrijgbaar in de kwaliteiten P3 en P5. Je kunt onmiddellijk zien of je te maken hebt met zo’n vochtbestendige spaanplaat, want daar is een groene kleurstof aan toegevoegd. Die heeft verder geen enkele functie. Houd er rekening mee dat v313 wel vochtbestendig is, maar niet waterbestendig. Het kan dus prima in een vochtige omgeving worden gebruikt, maar niet op plekken waar rechtstreeks contact is met water.

Grove en fijne spaanplaat

De houtsnippers die worden gebruikt voor spaanplaat variëren van zeer klein (stof) tot enkele millimeters. Met moderne productiemethoden worden de snippers op grootte gesorteerd en in één richting gelegd. Platen waarbij de spaanders in horizontale richting liggen zijn aan het oppervlak tamelijk glad. Als de spaanders verticaal liggen is het oppervlak zo ruw, dat afdekken met fineer noodzakelijk is. Voor alle spaanplaten geldt dat de randen behoorlijk ruw zijn. Daardoor zijn ze wat minder geschikt voor gedetailleerde afwerkingen.

Toepassingen van spaanplaat

Spaanplaat wordt veel gebruikt in de meubelindustrie. Binnenshuis, in droge omstandigheden, is het uitstekend geschikt als ondervloer, wand en dakbeschot. De betere kwaliteiten kunnen uitstekend worden toegepast als constructiemateriaal. Risico’s op uitstoot van teveel formaldehyde zijn door strengere wetgeving en betere lijmsoorten klein geworden. Als er toch emissie plaatsvindt wordt dat verholpen door de platen te verven. Een nadeel bij het verwerken van spaanplaat is, dat het gereedschap snel bot wordt. Dat effect is extra groot als er cement in de platen is verwerkt.

Het verschil tussen spaanplaat en MDF

Spaanplaat en MDF worden beide gemaakt van afvalhout. Bij MDF wordt dat hout helemaal gemalen tot kleine houtvezels. Die worden verlijmd en geperst tot platen. MDF is daardoor sterker dan spaanplaat, het oppervlak is gladder en het materiaal is homogeen. Daardoor kan MDF in elke richting worden gezaagd en geschuurd. De afwerking is altijd glad. Bij spaanplaat is dat door de grotere houtsnippers niet het geval. Beide soorten platen zijn tamelijk milieuvriendelijk, maar na gebruik kunnen ze niet opnieuw dienen als grondstof.

Het verschil tussen spaanplaat en OSB platen 

In OSB platen worden grotere houtsnippers gebruikt dan in spaanplaat. Die snippers vormen een mozaïekstructuur, waardoor OSB platen veel sterker zijn dan spaanplaat. Ze hebben ook een betere isolatiewaarde. Tegenwoordig wordt vaak gekozen voor OSB platen. Want dat is kwalitatief beter materiaal, dat aan het eind van de levensduur gewoon weer als grondstof voor nieuwe OSB platen kan dienen. De belangrijkste reden om te kiezen voor OSB platen is de prijs. Want door de lage productiekosten kunnen OSB platen uitstekend concurreren met spaanplaat.